نگاهی به قوانین نگهداری از حیوان خانگی در محیط‌های شهری| همسایگی در موقعیت آزار

معصومه متین‌نژاد | شهرآرانیوز؛ غرق افکار خودم هستم که صدای واق واق سگی، تکانم می‌دهد. کمی عقب می‌روم و با صدای بلند روی سگ می‌غرم تا شاید از این اسباب‌بازی که پیدا کرده‌است، صرف‌نظر کند. توله کوچکی است، ولی صدایی دوبرابر هیکلش دارد. ناگهان از کمی دورتر صدای زنی بلند می‌شود: «خانم جان چه‌خبرته، بچه‌است، داره بازی می‌کنه!» چند لحظه‌ای با عصبانیت به او زل می‌زنم و بعد با غیظی که دارم فقط یک جمله به او می‌گویم: «خب، بچه‌ات رو جمع کن خانم‌جان!»

چندسالی است که جای برخی چیز‌ها در جامعه‌مان عوض شده‌است؛ شاکی با متشاکی، ارزش با ضدارزش، هنجار با غیرهنجار. انتظاری که من از این شهروند در این موقعیت داشتم، عذرخواهی بود، نه اینکه طلبکارانه و حق‌به‌جانب برخورد کند؛ آن هم در شرایطی که حرکتی خلاف قانون انجام داده‌بود.

اگر رفتار‌های خودخواهانه برخی افراد را نادیده بگیریم، مهم‌ترین علت برای بروز چنین برخورد‌هایی را باید بی‌اطلاعی از قوانین نگهداری از حیوانات دانست. قوانینی که اگر اجرایی شوند یا دست‌کم ما نسبت به آن‌ها آگاهی داشته‌باشیم، شاید دیگر شاهد چنین برخوردها یا اتفاق‌های دل‌خراشی مانند حیوان‌گزیدگی و شیوع برخی بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان درجامعه نباشیم. موضوعی که امروز هم می‌خواهیم قدری درباره آن باهم صحبت کنیم.

داشتن حیوان جرم نیست

«داشتن حیوان جرم نیست» البته این جمله به‌معنای این هم نیست که شما اجازه دارید، هر حیوانی را در محیط‌های شهری نگهداری کنید. شما چه خانه ویلایی داشته و چه آپارتمان‌نشین باشید، با محدودیت‌های قانونی زیادی برای این مسئله روبه‌رو هستید.

خانه ویلایی یا داخل آپارتمان
نگهداری از حیوان داخل خانه، چه ویلایی باشد و چه آپارتمانی تا زمانی منع قانونی ندارد که شما دو اصل مهم را رعایت کنید:
از نظر نکات و اصول بهداشتی، مشکلی برای همسایه‌ها ایجاد نکنید.
سبب ایجاد مزاحمت یا برهم‌زدن آرامش همسایه‌ها نشوید.

محیط‌های مشترک یا عمومی
شما نمی‌توانید در بخش‌های مشترک آپارتمان‌ها مانند پارکینگ، پاگرد یا راهرو‌ها حتی اگر در بخش اختصاصی قرار گرفته باشند یا امکان عمومی حیوانی را نگهداری کنید.

حیوان‌گردی جریمه دارد

این روز‌ها صحنه‌های زیادی از نمایش حیوان‌گردی را در مکان‌های عمومی می‌بینیم و خیلی‌ها نمی‌دانند که همین رفتار به‌ظاهر معمولی‌شان خلاف قانون است و مستحق جریمه مالی. در ادامه چند نمونه آن را باهم می‌خوانیم:

حمل حیوانات با وسایل نقلیه عمومی که سبب ناراحتی مسافران آن شود.

رهاکردن یا آوردن غیرمجاز انواع حیوانات در مسیر‌های عبور‌و‌مرور.

در آغوش گرفتن یا حمل‌کردن حیوانات در هنگام رانندگی.

به‌طور کلی گرداندن حیوانات خطرناک یا حیواناتی که برای سلامت عمومی ضرر دارند یا براساس تعریف فقهی نجس‌العین هستند در اماکن و معابر عمومی و وسایل نقلیه ممنوع است و مرتکب آن افزون‌بر محکومیت به پرداخت جزای نقدی به ضبط حیوان نیز محکوم می‌شود.

کسی که حیوانات اهلی یا غیراهلی را در معابر عمومی حمل کند، به‌گونه‌ای که سبب ترس و وحشت دیگران شود، از سه‌ماه تا یک سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق مجازات دارد.

کسی که حیوان خود را در قسمتی از خیابان مانند پیاده‌رو قرار دهد و مردم به‌خاطر ترس مجبور شوند از مکان ناامنی مانند سواره‌رو خیابان عبور کنند و در زمان عبور آسیب ببینند، مسئول جبران خسارات وارده آن فرد خواهد بود.

پاسخ همسایه متخلف باقانون

اگر به‌خاطر حیوانی که همسایه‌تان نگهداری می‌کند، آرامش خود را از دست داده یا آسیب جسمی و روحی دیده‌اید، می‌توانید این روند قانونی را تا رسیدن به نتیجه مطلوب دنبال کنید.

پیش از هرکاری باهمسایه متخلف خود صحبت و موضوع را مسالمت‌آمیز حل کنید.

با کمک مراجع قانونی، درخواست و مطالبات حقوقی خود را در برگه‌ای بنویسید و به همسایه متخلف خود ابلاغ کنید. این یک اقدام قانونی نیست، ولی سندی رسمی برای پیگیری‌های بعدی است.

برای جمع‌آوری سند و ادله کافی درباره این موضوع یک استشهادنامه محلی تهیه کنید و به امضای تعدادی از ساکنان محله یا آپارتمان خود برسانید.

به یکی از دفتر‌های خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه و شکایت‌نامه یا شکواییه‌ای تنظیم و آن را برای دادگاه یا دادسرا ارسال کنید.

همسایه‌ها می‌توانند به سه علت از فردی که حیوان نگهداری می‌کند، شکایت کنند. نخست؛ تهدید سلامتی‌شان. دوم؛ ایجاد سروصدا و سوم؛ رهابودن حیوان در محل‌های مشترک و عمومی.

تمیزی ملاکی برای پاکی نیست

نگهداری از حیوانات در خانه اشکالی ندارد، هرچند از نظر بهداشتی باید محیطی جدا از زندگی خود برایشان درنظر بگیرید، حتی اگر آن حیوان پرنده‌ای دوست‌داشتنی مانند مرغ عشق باشد، چون این حیوانات می‌توانند سبب مشکلات زیادی برای سلامتی‌تان شوند، مانند حساسیت.

ولی ازنظر شرعی نگهداری از حیوانات در خانه با محدودیت‌ها و پایین و بالای زیادی روبه‌رو‌ست، برای نمونه برخی از حیوانات مانند سگ، نجس‌العین خوانده می‌شوند و شما اجازه همزیستی نزدیک با آن‌ها را ندارید، چون با هیچ واکسن، آب یا ماده ضدعفونی پاک نمی‌شوند. در ادامه به برخی از این احکام اشاره گذرایی داریم.

هرگاه آب دهان، بینى یا رطوبت دیگرى از حیوان حرام گوشت (مانند گربه) در بدن یا لباس نمازگزار باشد، مادام که عین آن برطرف نشود نماز با آن اشکال دارد، ولی اگر خشک و عین آن برطرف شد، نماز صحیح است.

آب نیم‌خورده «حیوانات نجس» مانند سگ و خوک نجس است و به هرجایی سرایت کند، آنجا را هم نجس می‌کند، ولی آب نیم‌خورده حیوانات حرام گوشت (مانند گربه و جانوران درنده) پاک است هرچند خوردن آن مکروه است و باید مراقبت کرد.
درصورت تماس موی حیوانات نجسی مانند سگ با بدن یا لباس احتیاجی به غسل نیست، ولی در صورتی که لباس یا بدن، خیس و‌تر باشد و این رطوبت به موی سگ سرایت کند، لباس و بدن شما نجس است و حتما نیاز به آب‌کشی دارد.

فضولات حیوانات حرام گوشتی مانند گربه نجس است و با لباسی هم که به موی گربه آغشته شده‌باشد، نمی‌توان نماز خواند و آن نماز باطل است. هرچند فرش حکم لباس را ندارد، ولی از آنجایی که احتمال انتقال موی حیوان به لباس بسیار زیاد است، باید از نماز خواندن برروی آن پرهیز کرد. گذشته از این جای سجده در نماز باید پاک باشد.

علت گرایش به نگهداری از حیوان

علت گرایش افراد به نگهداری از حیوانات در خانه بسیار متفاوت است، مانند پرکردن تنهایی، ایجاد یک هم‌بازی برای بچه‌ها، الگوبرداری از سبک زندگی غربی، رواج برخی باور‌های عرفی و دینی مانند شگون داشتن ناکامی در ارتباطات انسانی. از نظر روان‌شناسان، از بین همه این علت‌ها، ضعف در ارتباطات بین فردی، عاملی است که بسیاری از جوامع را به سمت همزیستی با حیوانات سوق داده است.

افرادی که معمولا در روابط انسانی با هم‌نوع خود مانند پدر، مادر، خواهر، برادر، دوست و همسر دچار ناکامی هستند و برای حل مسائلشان دائم از هیجانات منفی مانند خودخواهی، خشم، تنفر، قهر و انزوا استفاده می‌کنند و این حس را دارند که از سوی دیگران درک نمی‌شوند و ارزش ارتباط و زندگی مشترک با آن‌ها را ندارند، به دنبال جاندارانی می‌روند که تسلط کافی بر آن‌ها داشته‌باشند و از طرفی نیاز‌های خود را در کنار این حیوانات برآورده کنند، مانند حرف زدن، درددل کردن و حتی با تماس لمسی آرام شدن. در واقع این‌گونه همزیستی‌ها برای انکار مشکلات ارتباطی واقعی و نوعی تخلیه احساسی و هیجانی است.

نکات مهم در نگهداری از حیوان

براساس آموزه‌های دینی نگهداری از حیوان درخانه باید همراه با فایده‌ای برای انسان باشد، مانند سگ شکاری یا پاسبان؛ درغیر این صورت و برای تفریح و سرگرمی نگه‌داشتن آن درخانه شایسته نیست و از مصادیق حیوان‌آزاری محسوب می‌شود. باهمه این‌ها اگر قصد نگهداری از حیوانی را درخانه دارید، حتما به این نکات توجه کنید:

• شرایط خود و خانه‌تان را درنظر بگیرید.
• در انتخاب نوع حیوان به اندازه خانه‌تان توجه کنید.
• حیوان بی‌سروصدایی را انتخاب کنید.
• پیش از بردن به داخل آپارتمان، درباره قوانین نگهداری از حیوانات در آپارتمان اطلاعات کاملی کسب کنید.
• با صاحب‌خانه یا مدیر ساختمان مشورت کنید.
• هرگز بدون قلاده حیوانی را به محوطه ساختمان نبرید.
• فضایی مجزا برای نگهداری حیوان درخانه درنظر بگیرید.
• با یک دام‌پزشک مشورت کنید و برنامه‌ای برای مراقبت از حیوان داشته باشید.
• مراقب ایجاد وابستگی عاطفی بین حیوانات و بچه‌ها باشید.
• به نظافت و سلامتی حیوان توجه کنید.
• محل نگهداری حیوان را دائم تمیز و ضدعفونی کنید.